Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), "2025 Dünya Nüfusunun Durumu Raporu"nu “Gerçek Doğurganlık Krizi” başlığıyla yayımladı. Rapora göre dünya nüfusu 8,2 milyarı aşarken, küresel doğurganlık oranı 2,3’ün altına düşerek ciddi bir demografik krize işaret ediyor.
Doğurganlık Hedeflerine Ulaşılamıyor
14 ülkede 14 binden fazla kişiyle yapılan ankete göre, kadın ve erkeklerin büyük bölümü yaşam boyu istedikleri çocuk sayısına ulaşamıyor. Üreme çağındaki bireylerin %18’i hedefledikleri çocuk sayısına ulaşamayacaklarını belirtirken, %11’i istediklerinden daha az, %7’si ise daha fazla çocuk sahibi olduğunu ifade etti. 50 yaş üstü bireylerde ise bu oranlar sırasıyla %31 ve %12 olarak kaydedildi.
Yaşam Süresi Uzuyor, Nüfus Yaşlanıyor
Son 50 yılda ortalama yaşam süresi 59 yıldan 73 yıla yükseldi. Bu gelişme, doğurganlık oranlarındaki düşüşle birleşince dünya genelinde yaşlı nüfusun hızla artmasına yol açtı. 2023 itibarıyla 65 yaş ve üzeri birey sayısı 809 milyonken, bu rakamın 2050'de 1,6 milyara, 2100 sonunda ise 2,4 milyara ulaşması bekleniyor.
Raporda, yaşlı nüfusun yalnızca bir yük değil, aynı zamanda ekonomik katkı sağlayan önemli bir kesim olduğu vurgulandı. Örneğin, 2020'de 50 yaş üstü bireylerin küresel ekonomiye katkısı 45 trilyon dolar oldu.
Küresel Sorunun Temelinde "Üreme Ajandası" Var
UNFPA, düşük doğurganlık oranlarının temelinde bireylerin "üreme ajandasını" uygulamaya koyacak uygun sosyal ve ekonomik koşulların eksik olduğunu belirtti. Ekonomik istikrar, toplumsal cinsiyet eşitliği, kaliteli sağlık hizmetleri ve güvenli yaşam koşulları sağlanmadan bireylerin çocuk sahibi olma kararlarını hayata geçirmeleri zorlaşıyor.
UNFPA İcra Direktörü Dr. Natalia Kanem, politika yapıcıların doğurganlık oranlarını artırmaya çalışmak yerine, bireylerin tercihlerine uygun ortamlar oluşturmaya odaklanması gerektiğini vurguladı.
Nüfus Artışında Afrika Lider, Avrupa Yaşlanıyor
Rapora göre, nüfus artışında Afrika ilk sırada yer alıyor. Batı ve Orta Afrika’da kadın başına ortalama 4,3; Doğu ve Güney Afrika’da ise 4 çocuk düşüyor. Bu bölgelerde nüfusun yaklaşık %40’ı 14 yaş altı. Genç nüfus yapısıyla Afrika, gelecekte küresel iş gücü açısından kritik önemde.
Asya’da doğurganlık oranları ülkeden ülkeye değişiyor. Hindistan, Çin, Kore ve Japonya gibi ülkelerde doğurganlık düşüşü ve yaşlanma büyüme hızını sınırlandırırken; Endonezya, Filipinler ve Güneydoğu Asya ülkelerinde hafif bir nüfus artışı gözleniyor.
Avrupa’da ise doğurganlık oranı ortalama 1,3-1,6 aralığında. Almanya, İtalya ve Rusya gibi ülkeler yaşlanan nüfus ve azalan iş gücü nedeniyle ciddi demografik zorluklarla karşı karşıya.
Ekonomik Nedenler Doğurganlık Kararlarını Etkiliyor
Ankete katılanların %39’u çocuk sahibi olma kararlarının ekonomik sorunlar nedeniyle şekillendiğini söyledi. Katılımcıların %21’i işsizlik ve iş güvencesizliğini, %19’u ise konut sorunlarını bu kararlarında etkili bulduğunu belirtti.
Ayrıca, ev içi iş bölümündeki adaletsizlik de önemli bir engel. Kadınlar, doğurganlık planlarını erkeklere kıyasla yaklaşık iki kat daha fazla bu nedenle değiştirmek zorunda kaldıklarını ifade etti.
Politikalar Birey Odaklı Olmalı
UNFPA’nın verileri, doğurganlık krizinin yalnızca sayıların değil, sosyal, ekonomik ve kültürel dinamiklerin bir yansıması olduğunu ortaya koyuyor. Bireylerin çocuk sahibi olma haklarını, sadece istememe değil, isteme ve uygulayabilme kapasitesiyle birlikte değerlendiren bir yaklaşımın önemine dikkat çekiliyor.
