Dünyanın en büyük çölü denince aklınıza kum tepeleri, develer ve kavurucu sıcaklar mı geliyor? Yanılıyorsunuz! Çünkü dünyanın en büyük çölü, buzullarla kaplı Antarktika. Çöl kavramına göre dünyanın en büyük çölü Antarktika'dır ama kum kurak sıcak gibi akla gelen anlamlara bakarsak da Afrika Sahra Çölü veya Büyük Sahra Çölü'dür. İşte bu şaşırtıcı gerçeğin arkasındaki bilim ve Antarktika’nın eşsiz özellikleri…
Çöl Nedir? Neden Antarktika Bir Çöl Sayılır?
Bir bölgenin "çöl" olarak sınıflandırılması için kum veya sıcaklık değil, yağış miktarı belirleyicidir. Çöller, yıllık 250 mm’den az yağış alan bölgelerdir. Antarktika’nın iç kesimleri yılda ortalama 50 mm’den az yağış alır. Bu, Sahra Çölü’nün bazı bölgelerindeki yağıştan bile düşüktür! Üstelik Antarktika’nın 14 milyon km² alanıyla dünya yüzeyinin yaklaşık %10’unu kapladığını düşünürsek, devasa bir çöl olduğu netleşiyor.
Antarktika Çölünün Şaşırtıcı Özellikleri
1. Buzla Kaplı Bir Çöl
Antarktika, yeryüzündeki buzun %90’ını barındırır. Buz tabakasının kalınlığı yer yer 4,8 km’yi bulur. Ancak bu buzullar, milyonlarca yıllık yağış birikiminden değil, biriken karın sıkışmasıyla oluşmuştur. Yağış azlığı nedeniyle bölge, teknik olarak çöl statüsündedir.
2. Dünyanın En Soğuk ve En Rüzgârlı Yeri
Antarktika’da sıcaklıklar -80°C’ye kadar düşebilir. 2010’da ölçülen -93,2°C, şimdiye kadar kaydedilen en düşük sıcaklıktır. Ayrıca saatte 320 km’yi aşan rüzgâr hızlarıyla “dünyanın en rüzgârlı kıtası” unvanına sahiptir.
3. Kuru Vadiler: Mars’a Benzer Bir Manzara
McMurdo Kuru Vadileri’nde 2 milyon yıldır yağmur yağmamıştır. Bu bölge, o kadar kurak ve soğuktur ki NASA, Mars’taki koşulları simüle etmek için burada araştırmalar yapar.
Antarktika Hangi Gelişmiş Ülkelerden Daha Büyük?
Antarktika’nın 14 milyon km²’lik yüzölçümü, birçok gelişmiş ülkeyi geride bırakır:
- Çin (9,6 milyon km²),
- ABD (9,8 milyon km²),
- Kanada (10 milyon km²),
- Avustralya (7,7 milyon km²).
Hatta Rusya hariç tüm ülkelerden daha geniş bir alana yayılır. Bu da onu yalnızca en büyük çöl değil, aynı zamanda en büyük beşinci kıta yapar.
İlginç Bilgiler ve İstatistikler
- Nüfus: Antarktika’da kalıcı insan yoktur. Yaz aylarında 5.000’e yakın bilim insanı, kışın ise 1.000’den az kişi geçici olarak bulunur.
- Tatlı Su Deposu: Buzullar, dünyadaki %60-70 tatlı suyu depolar. Erişmesi halinde deniz seviyesi 60 metre yükselebilir.
- Yaşam: Karada sadece penguenler, foklar ve mikroskobik organizmalar yaşar. Bitki örtüsü ise yosun ve likenlerle sınırlıdır.
- Uluslararası Statü: 1959 Antarktika Antlaşması’yla kıta bilimsel araştırmalara açık, askeriyeden arındırılmış ve hiçbir ülkenin egemenliğinde değildir.
Çöl Denince Akla Buz da Gelmelidir!
Antarktika, geleneksel çöl algımızı değiştiren bir doğa harikası. Buzulları, aşırı soğuğu ve bilimsel gizemiyle dünyanın en büyük çölü unvanını hak ediyor. Bir sonraki “çöl” kelimesini duyduğunuzda, Sahra’nın yanı sıra bu buzlu devi de hatırlayın!
