Küresel hava kirliliği verileri değerlendirildiğinde, Bangladeş uzun yıllar boyunca dünyanın en kirli ülkesi olarak ön plana çıkıyor. IQAir tarafından hazırlanan Dünya Hava Kalitesi Raporu'na göre, PM2.5 (ince partikül madde) oranı en yüksek ülkeler arasında Bangladeş, Pakistan ve Hindistan gibi Güney Asya ülkeleri yer alıyor. 2024 verilerine göre ise bazı Afrika ülkeleri de listeye hızlı bir giriş yaptı.
Hava Kirliliği Ne Anlama Geliyor?
Hava kirliliği, atmosferde insan sağlığına ve çevreye zararlı gaz ve partiküllerin bulunması. Özellikle PM2.5 adı verilen ve 2.5 mikrondan daha küçük çaplı partiküller solunum yoluyla akciğerlere kadar ulaşabilir. Bu durum, başta solunum yolu hastalıkları olmak üzere kalp hastalıkları, kanser ve erken ölümler gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açar.
En Kirli Ülkeler (2024 Verileri)
| Sıra | Ülke | Ortalama PM2.5 (µg/m³) |
|---|---|---|
| 1 | Bangladeş | 79.9 |
| 2 | Pakistan | 73.7 |
| 3 | Hindistan | 65.8 |
| 4 | Çad | 65.2 |
| 5 | Özbekistan | 61.8 |
Not: Dünya Sağlık Örgütü (WHO), PM2.5 için güvenli sınır değerini 5 µg/m³ olarak belirlemiştir.
Hava Kirliliğinin Nedenleri
Dünyanın en kirli ülkelerinde görülen hava kirliliği, genellikle aşağıdaki faktörlerden kaynaklanır:
- Yoğun trafik ve eski motorlu taşıtlar
- Kömürle çalışan santraller ve fabrikalar
- Plansız kentleşme ve aşırı nüfus yoğunluğu
- Tarımda anız yakma gibi geleneksel uygulamalar
- Yetersiz çevre politikaları ve denetimsizlik
Bangladeş Neden Zirvede?
Bangladeş’in başkenti Dakka, yoğun nüfusu, eski motorlu araçlar, kontrolsüz endüstriyel faaliyetler ve düzensiz şehirleşme nedeniyle dünyanın en kirli şehirlerinden biri konumunda. Ülkede kullanılan enerji kaynaklarının büyük bölümü fosil yakıt temellidir. Ayrıca yeşil alanların azalması ve altyapı eksiklikleri hava kalitesinin kötüleşmesini hızlandırıyor.
Hava Kirliliğiyle Mücadele İçin Ne Yapılıyor?
Birçok ülke, hava kirliliğiyle mücadele amacıyla şu adımları atıyor:
- Elektrikli araçlara teşvik ve fosil yakıtların kademeli azaltılması
- Yenilenebilir enerji yatırımları
- Ormanlaştırma projeleri
- Katı atıkların geri dönüşümü
- Emisyon sınırlarının yasal olarak düzenlenmesi
Ancak bu uygulamaların etkili olabilmesi için güçlü politik irade, uluslararası iş birliği ve halkın bilinçlenmesi şart.
Temiz Hava Bir Lüks Değil, Haktır
Hava kirliliği yalnızca Bangladeş veya Hindistan gibi ülkelerin sorunu değil, küresel bir krizdir. İklim değişikliğiyle bağlantılı olan bu durum, tüm dünyayı etkiliyor. Temiz hava, herkesin hakkı. Dolayısıyla hem bireysel hem toplumsal düzeyde sorumluluk alarak daha yaşanabilir bir gelecek için çalışmak gerekir.
